FILIPINO: Talambuhay ni Jose Rizal

Pinagmulan

Jose – San Jose
Protacio – kabirthdate na santo
Mercado – “palengke”
- ginamit ng ninuno noong 131
- orihinal na apelido ni Rizal
Alonzo Realonda – nanggaling sa kanyang ina
Rizal – “luntiang bukirin na tinataniman ng trigo”
- binigay ng alkalde mayor

·         Ang gumamit lamang ng Rizal ay si Jose

·         Ikapito sa magkakapatid

·         Malaki ang ulo ni rizal na muntik nang ikamatay ng kanyang ina

·         Padre Rufino Collantes – nagbinyag kay Rizal noong Hunyo 21, 1861

·         Namatay noong Dis. 30, 1896 (7:03 am)

·         Amado V. Hernandez – sinubukang tapusin ang ikatlong nobela ni Rizal na Ibong Mandaranggit ngunit nabigo

Mga Magulang

1.       Francisco Mercado Rizal

-          May 11, 1818

-          Nag-aral ng Latin at Pilosopiya sa Kolehiyo ng San Jose, Manila

-          Masipag, bihirang magsalita, malakas ang pangangatawan, malayang isipan

-          “huwaran ng mga ama”

2.       Dona Teodora Alonzo

-          Nov. 8, 1826

-          Nag-aral sa Kolehiyo ng Santa Rosa

-          Katangitangi, maalam sa panitikan, mahusay sa wikang kastila

-          Sa kanya namana ang katalinuhan

Mga Kapatid

1.       Saturnina (1850)

-          Neneng

-          Asawa: Manuel Hidalgo

2.       Paciano (1851)

-          Katapatang loob ni Rizal

-          Ikalawang ama ni Rizal

-          Sumapi sa rebolusyon at naging heneral

-          Namatay noong 79 y/o

-          Binata ngunit may dalawang anak

-          Kinakasama: Severina Decena

-          “pinakamaginoong Pilipino”

-          Hinanguan ng Pilosopong Tasyo

3.       Narcisa (1852)

-          Sisa

-          Guro at mahilig sa musika

-          Asawa: Antonio Lopez

4.       Olimpia (1855)

-          Ypia

-          Namatay dahil sa panganganak

-          Asawa: Silvestre Ubaldo

5.       Lucia (1857)

-          Asawa: Mariano Herbosa

-          Namatay sa sakit na cholera noong 1889

-          Di pinayagan ilibing sa libingan ng Krsitiyano

6.       Maria (1859)

-          Biang

-          Asawa: Daniel Faustino Cruz

7.       Jose (1861)

-          Pepe

-          Pinakahenyo at pinakadakila

-          Nakikipaglaro sa kalikasan

-          Asawa: Josephine Bracken – walang paring pumayag na sila’y ikasal. Nagpakasal sila sa sariling paraan. Nagkaroon sila ng anak na si Francisco na namatay matapos ng ilang oras

-          Kahinaan: Pag-ibig

8.       Concepcion (1862)

-          Concha

-          Tatlong taon lamang nabuhay

-          Namatay sa sakit. Ang kanyang pagkamatay ang unang kalungkutan ni Rizal.

9.       Josefa (1865)

-          Panggoy

-          Matandang dalaga

-          Namatay ng 80 years old

10.   Trinidad (1868)

-          Trining

-          Pinakahuling namatay noong 1951

-          Matandang dalaga

11.   Soledad (1870)

-          Choleng

-          2 asawa:

a.       Pantaleon Quintero

b.      Luis Beliso

Edukasyon

Apat na sistema

1.       Pagbasa

2.       Pagsulat

3.       Pangrelihiyon

4.       Aritmetika

Bahay

·         Ina ang itunuturing na unang guro

·         3 malalaking impluwensiya kay Rizal:

1.       Tiyo Manuel – pagpapalakas ng katawan

2.       Tiyo Jose – sining

3.       Tiyo Gregorio – kahalagahan ng pagbabasa ng aklat; pagsisikap sa Gawain

·         Leon Monroy – guro sa Latin/Espanyol

-          tumira sa kanila sa loob ng 5 buwan

Paaralang Binan (1869 – 1872)

·         Kauna-unahang paaralang pormal

·         Dinala ni Paciano si Rizal sa tiyuhin

·         Justiniano Aquino Cruz

-          Unang guro ni Rizal at ng mga kapatid

-          Hindi na pinabalik muli si Rizal dahil naituro na daw niya ang lahat

·         Pedro

-          Anak ni Justiniano

-          Kaklaseng nanloloko kay Rizal

-          Hinamon si Rizal sa suntukan at natalo

·         Andres Salandana

-          Hinamon si Rizal sa bunong braso

-          Nanalo at napatalsik si Rizal

·         Juancho

-          Naging guro sa pagpipinta

-          Biyenan niya si Justiniano

·         Naunahan ni Rizal ang lahat ng kanyang mga kamag-aral sa unang buwan pa lamang

·         Lucas Padua

-          Nagturo sa aritmetika para sa pagsusulit ni Rizal sa ateneo

·         Padre Leoncio Lopez

-          Nagturo sa pagpapayaman ng kanyang pagmamahal sa pag-aaral at katapatang intelektwal

Ateneo (1872 – 1877)

·         Ginamit niya ang apelidong Rizal

·         Pinamumunuan ng mga heswita

·         Makabago ang paraan ng pagtuturo

·         Bachelor of arts

·         Padre Burgos

-          Sacristan niya si Paciano

-          Nagtanim ng kaisipang nasyonalismo kay Paciano na ipinasa kay Rizal

·         Padre Margin Fernando

-          Ayaw tanggapin si Rizal dahil:

1.       Nahuli sa pagpapatala

2.       Kaanyuan ni Rizal

·         Manuel Xerex Burgos

-          Pamangkin ni Padre Burgos

-          Tinulungan si Rizal pumasok sa ateneo

-          Enero 1872 – namatay ang gomburza

-          Hunyo 1872 – nakulong ang ina

·         Padre Jose Bech

-          Unang guro ni Rizal sa ateneo

·         Padre Francisco de Paula Sanchez

-          Pinakamagaling na guro

-          Kasama hanggang sa dulo

-          Guro sa literature

·         Pangkat ng mag-aaral

1.       Imperyong Romano – mag-aaral na naninirahan sa loob

2.       Imperyong Carthagenia – mag-aaral na naninirahan sa labas

·         Emperador – tawag sa pinakamagaling na estudyante

·         Sobresaliente – pinakamahusay na mag-aaral

UST (1877 – 1882)

·         Oposisyon ng ina. Ayaw ng ina na bumalik pa si Rizal sa Manila.

·         Si Rizal ay 16 na taong gulang

·         Pilosopiya at sulat. Kadahilanan:

1.       Gusto ng kanyang ama

2.       Hindi pa sigurado sa gustong kurso

·         Padre Pablo Ramon

-          Tagapayo sa ateneo

-          Nagpayo kay Rizal na kumuha ng Medisina

·         Pinamumunuan ng Dominikano

·         Madaming nakamit na medalya sa Literatura

·         Hindi naging Masaya dahil:

1.       Hindi magandang pagtrato ng Dominikano

2.       Mababang pagtingin sa mga estudyanteng Pilipino

3.       Sinauna at mapang-api ang sistema ng pagtuturo

Espanya (1882 – 1885)

·         Mayo 3, 1882 – umalis si Rizal sa Pilipinas

·         Ang nakakaalam

1.       Paciano

2.       Tiyo Antonio Rivera

3.       Saturnina

4.       Lucia

·         Umalis sa pangalan na Jose Mercado

·         Gumawa ng dalawang liham

1.       Para sa magulang

2.       Para kay Leonor Rivera

·         Lihim na misyon: Upang pag-aralan ang:

1.       Buhay at kultura

2.       Wika at kaugalian

3.       Industriya at komersyo

4.       Pamahalaan at batass

·         Dakilang misyon: Kalayaan

·         Dalawang kurso ang agad niyang kinuha sa Unibersidad Central de Madrid

1.       Medisina

2.       Pilosopiya at sulat

·         Nag-aral din ng pagpipinta, eskultura, wikang Pranses, aleman, at Ingles

·         Nakaramdam si Rizal ng kahirapan dahil unti-unting kinakamkam ang lupa nila sa calamba

·         Dito naranasan ang mga di magandang pangyayari sa kanyang buhay

·         Nabalitaan niyang ikakasal na si Leonor

·         Hunyo 21, 1884

-          Ginawad kay Rizal ang degree na “Lisensyado sa Medisina” ng UCDM

·         1884 – 1885

-          Pinag-aralan ay naipasa ang lahat ng asignatura sa degree ng doctor sa medisina pero hindi natanggap ang diploma

·         Hunyo 19, 1885

-          Natapos ang Pilosopiya at sulat

Paris - Berlin (1885 – 1889)

·         Dr. Louise de Weckert

-          Nagtrabaho si Rizal bilang assistant

·         Nagpunta sa Paris para magpakadalubhasa sa larangan ng optalmolohiya

·         Bulag na ang kanyang ina

·         Naging katulong ng mga kilalang okulista sa mga bansang Europa

Buhay sa Berlin

1.       Napalawak ang kaalaman sa optalmolohiya

2.       Napaunlad ang kanyang pag-aaral sa agham at wika

3.       Obserbahan ang kalagayang pulitika at ekonomika ng bansang alemanya

4.       Makipagkilala sa mga bantog na alemang sayantipiko at iskolar

5.       Mailathala ang kanyang Noli me Tangere